Işığın yönünü değiştiren ve bu ışıktan çıkan ışınları birbirlerinden uzaklaştıran veya yakınlaştıran optik aletlere MERCEK veya LENS denir. Bu optik aletler genellikle cam veya saydam plastiklerden yapılmaktadırlar. Mercekteki yüzeylerin bazen birisi düz birisi eğri iken bazen her ikisi de eğri olabilir. Basit mercek ve bileşik mercek olarak iki tip mercek vardır. Basit merceklerde tek bir optik eleman, bileşik merceklerde iki adet optik eleman kullanılır. Basit mercekte sapınç olayı daha fazla ortaya çıkarken bileşik mercekte bu olay daha azdır. Gerçek görüntünün basit bir teorinin tahminlerinden farklı çıkmasına ve merceklerin ışık kırmada ya da görüntü oluşturmada teorideki gibi davranmamasına SAPINÇ denir.
Merceklerin Özellikleri
1 – Işığın yönünü değiştirirler (kırarlar).
2 – Çıkan ışınlar ya uzaklaşır ya da yakınlaşır.
3 – Cam ya da saydam plastiklerden yapılırlar.
4 – Yüzeyler eğri-eğri veya düz-eğri şeklindedirler.
5 – Merceğin odak uzaklığı merceğin eğrilik yarıçapına, yapıldığı malzemeye ve bulunduğu ortamın cinsine göre değişir.
6 – Farklı renkte ışıklar için merceğin odak noktası farklıdır.
7 – Göz kusurlarını gidermede kullanılan bu mercekler hava ortamına göre tasarlanmıştır. Eğer farklı bir ortamda kullanılırlarsa ışıkları kırma açıları değişeceği için aynı sonucu vermezler.
8 – Asal eksene paralel gelen ışın, odaktan geçecek şekilde kırılır.
9 – Odaktan geçecek şekilde gelen ışın, asal eksene paralel gidecek şekilde kırılır.
10 – Odak uzaklığının iki katı mesafeden yani 2F mesafesinden gelen ışın, yine odak uzaklığının iki katı mesafeden geçecek şekilde kırılır.
11 – Merceğin optik merkezinden geçecek şekilde gelen ışın doğrultu değiştirmeden gider.
